ดอกงิ้วใส่ในน้ำเงี้ยว
งิ้ว (ชื่อวิทยาศาสตร์: Bombax ceiba L.) ชื่ออื่นๆ งิ้วหนาม งิ้วบ้าน งิ้วแดง งิ้วปง งิ้วปงแดง เป็นไม้ยืนต้นผลัดใบขึ้นตามป่าเบญจพรรณ ลำต้นสูง 25-30 เมตร แตกกิ่งก้านสาขามากในช่วงเรือนยอด เป็นไม้เนื้ออ่อนมีหนามแหลมอยู่ตามลำต้น ใบรวมประกอบด้วยใบย่อย 4-7 ใบ ใบเป็นมันค่อนข้างหนา ใบย่อยรูปรีปลายใบเรียวแหลมเรียงกันคล้ายกับรูปนิ้วมือ มีสีเขียวไม่มีขน ก้านใบสีขาวมองเห็นชัดเจน
ดอกขนาดใหญ่ออกเป็นช่อตามปลายกิ่ง ดอกมี 5 กลีบ สีออกแดงหรือส้มปนสีเหลือง กลีบดอกมีขนปกคลุมและกลีบดอก ดอกบานเต็มที่ประมาณ 10 ซม มีลักษณะแข็งเลื่อมเป็นมัน เมื่อมีดอกต้นจะทิ้งใบทั้งหมดส่วนกลางออกเป็นเกสรตัวผู้เรียง 3 แถว ยาวยื่นออกมาเป็นเส้นๆ
ผลรูปรีปลายแหลมยาว 6-8 นิ้ว เมื่อผลแก่จะเป็นสีน้ำตาลเปลือกผลแข็งเมื่อผลแก่จะมีปุยสีขาวปลิวออกมาตามลม เมล็ด เมล็ดสีดำ
ใบรวมก้านใบก้านหนึ่งมีใบย่อยอยู่ 4-7 ใบ ใบย่อยนี้จะดอกมีขนาดใหญ่ออกเป็นช่ออยู่ตามปลายกิ่ง ช่อหนึ่งมีดอกอยู่ 3-5 ดอก สีแสดแดง สีส้ม สีเหลือง มี 5 กลีบ กลีบรองดอกเป็นสีเขียวมีลักษณะเป็นรูปถ้วยมนแข็ง กลางดอกมีเกสรซ้อนเรียงกันอยู่ 3 ชั้น ตามกลีบดอกมีขนมันเป็นเงาปกคลุมอยู่ เวลาที่ออกดอกจะทิ้งใบหมดมี 5 กลีบ กลีบรองดอกเป็นสีเขียวมีลักษณะเป็นรูปถ้วยมนแข็ง ดอกบานเต็มที่ประมาณ 10 ซม. กลางดอกมีเกสรซ้อนเรียงกันอยู่ 3 ชั้น ตามกลีบดอกมีขนมันเป็นเงาปกคลุมอยู่
ดอกงิ้วหรือดอกเงี้ยวส่วนประกอบสำคัญของขนมจีนน้ำเงี้ยว
ดอกงิ้ว ที่ใส่อยู่ในขนมจีนน้ำเงี้ยวอาหารเหนือแสนอร่อย หลายคนที่เคยกินขนมจีนน้ำเงี้ยวก็อาจจะยังไม่รู้ว่าสิ่งที่ใส่อยู่ในนั้นเรียกว่าดอกงิ้ว หรือที่คนเหนือเค้าเรียกกันว่าดอกเงี้ยว นี่จึงเป็นสาเหตุที่เรียกอาหารชนิดนี้ว่าขนมจีนน้ำเงี้ยว เพราะมีดอกงิ้วหรือดอกเงี้ยวเป็นส่วนประกอบหลักนั่นเอง แถมเจ้าดอกงิ้วแห้งที่ใส่ลงไปต้มในน้ำแกงยังให้รสสัมผัสคล้ายกับกินเนื้อวัวอีกต่างหาก ใครยังไม่เคยลองต้องหาโอกาสลิ้มรสดอกงิ้วให้ได้นะ
ดอกงิ้ว (ดอกเงี้ยว) มีกลีบดอกสีแดงดอกละประมาณ 5 กลีบออกดอกเป็นกลุ่มๆ ตรงปลายกิ่งของต้นงิ้วที่มีความสูงประมาณ 15-25 เมตร มีปลูกเฉพาะภาคเหนือบางที่เท่านั้น จึงพบเห็นต้นงิ้วได้ยากในปัจจุบัน ส่วนที่นำมารับประทานคือส่วนเกสรดอกงิ้ว ซึ่งไม่จำเป็นต้องปีนต้นงิ้วขึ้นไปเก็บนะจ๊ะ เพราะสามารถเก็บดอกงิ้วที่ตกอยู่ใต้ต้นต้นมาได้เลย เมื่อเก็บดอกงิ้วมาแล้วเด็ดเอากลีบออกเหลือแต่เกสรสีน้ำตาลด้านใน นำมาตากแดดให้แห้งสนิท ส่วนนี้นำไปทำอาหารได้ แต่ก่อนนำไปทำอาหารให้แช่น้ำค้างคืนให้นุ่มก่อน
ดอกงิ้วเป็นส่วนประกอบสำคัญของขนมจีนน้ำเงี้ยวและอาหารล้านนาอื่นๆ จริงๆ แล้วสามารถกินได้ทั้งดอกงิ้วสดและดอกงิ้วแห้ง มีกลิ่นและรสชาติที่เป็นเอกลักษณ์ของอาหารล้านนา ดอกงิ้วสดต้มกินเหมือนผักต้มจิ้มกินกับน้ำพริกใส่ในแกงส้มหรือแกงแค ส่วนดอกงิ้วแห้งมักใส่ต้มกับแกงที่มีน้ำอย่างแกงน้ำเงี้ยวเป็นต้น
วิธีการเลือกซื้อและวิธีการเก็บรักษาดอกงิ้ว
หากไปเดินตลาดเพื่อเลือกซื้อดอกงิ้วมาทำอาหารควรเลือกซื้อดอกงิ้วที่มีสีน้ำตาลอ่อน ถ้าแก่เกินไปจะกินไม่อร่อย ดอกงิ้วแห้งสามารถเก็บไว้ได้นาน แต่ต้องเก็บในที่แห้ง ไม่ชื้น ถ้ายังไม่นำไปทำอาหารให้หมั่นนำออกมาตากแดดบ้าง จะช่วยให้เก็บรักษาดอกงิ้วไว้ได้นานมากขึ้น
ดอกงิ้วนอกจากมีรสชาติอร่อยแล้ว ยังมีประโยชน์และคุณค่าทางสารอาหาร ในดอกงิ้วพบว่ามีแคลเซียมสูงถึง 429 มิลลิกรัม ต่อ100 กรัม ดอกงิ้วแห้งใช้ทำยาแก้พิษไข้ได้ดี ช่วยแก้อาหารกระหายน้ำ เมื่อน้ำดอกงิ้วแห้งมาต้มน้ำดื่ม ช่วยแก้อาหารท้องเสีย, ท้องร่วง, บรรเทาอาการท้องเดินได้
สรรพคุณ ใช้เปลือกต้นช่วยบำรุงระบบไหลเวียนโลหิต บรรเทาอาการบวม จากการกระแทก รักษากระเพาะอาหารอักเสบเรื้อรัง บรรเทาอาการท้องเดิน แก้บิด อัมพาต เอ็นอักเสบ ดอกช่วยห้ามเลือด รักษาแผล ฝีหนอง บรรเทาอาการท้องเดิน บิดมูกเลือด ช่วยขับปัสสาวะ รากหรือเปลือกรากใช้สมานแผล ห้ามเลือด รักษาแผลในกระเพาะอาหาร บรรเทาอาการฟกช้ำบวมจากการกระแทก รากเป็นยาบำรุงกำลัง ช่วยให้อาเจียน ผลอ่อนใช้บำบัดรักษาแผลเรื้อรังในไต เมล็ดใช้เป็นยาร่วมกับพิมเสนรักษาโรคหนองในเรื้อรัง ชาวโอรังอัสลีในรัฐเประ ประเทศมาเลเซีย นำใบสดแช่น้ำ ต้มอาบเพื่อรักษาอาการปวดเมื่อย
เกสรดอกงิ้วตากแห้ง ใช้เป็นส่วนประกอบในการทำแกงแค ทำขนมจีนน้ำเงี้ยว
สนใจพริกแกงน้ำเงี้ยว https://products.namnuntawan.com//พริกน้ำเงี้ยว/
ขอขอบคุณข้อมูล https://th.openrice.com/th/bangkok/article/ดอกงิ้วเคี้ยวนุ่ม-ของดีเมืองเหนือ-a6020